کد مطلب:20070 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

آيا فكر كار بد به اندازه انجام آن، گناه دارد؟ بيشتر يا كمتر چطور؟

از آن جا كه بحث در مورد نيت، ميان علما و دانشمندان اسلامي حرف و حديث فراوان داشته، لازم است مقداري درباره آن توضيح بدهيم.

نيت از يك لحاظ به دو قسم خير و شر تقسيم ميشود؛ نيت خير، قصد و نيتي است كه به ذكر و تسبيح خداوند، فضائل انبيا و اوليا، خدمت به خلق و خويشتن و صدها مصداق خير ديگر مشغول باشد، كه هم سازنده است و هم صاحب نيت خير مأجور و داراي ثواب است. امام علي (ع) فرمود: احسان النية يوجب المثوبة،(1) حسن نيت موجب پاداش ميشود. و صدها روايات ديگر در اين باره.

نيت شر و بد نيز چند قسم است:

الف) برخي از نيتهاي سوء، فاسد و شر، صددرصد عذاب دارند و منشأ تباهي و فساد انسان، اخلاق و اعمال وي ميشوند، مثل شرك به خدا، انكار ضروريات دين (مثل انكار توحيد و نماز و نبوت، معاد و...) و مذهب (مثل امامت). شكي نيست كه اين گونه نيات معصيت بوده و صاحبان آنها مؤواخذه خواهند شد كه آيات و روايات فراواني بر آن دلالت دارند.

ب) برخي از نيتهاي سوء و شر هستند كه از لحاظ زشتي به حد و اندازه قبلي نيستند (مثل اين كه كسي قصد كند روزه ماه رمضان را عمداً و بدون عذر افطار كند، يا قصد نمايد نماز نخواهد يا قصد كند شراب بخورد و يا قصد زنا نمايد) اين جا هم ميان علما بحث است؛ برخي اين گونه نيات را معصيت و گناه دانسته و ميگويند خداوند صاحب اين گونه نيات را عذاب خواهد كرد.

برخي نيز بر اين باورند كه اين گونوه نيات اگر چه گناه و معصيت است، ولي عذابي ندارند و مؤمنان در اين موارد، مورد عفو خداوند قرار ميگيرند. در بحارالأنوار آمده است: نية المعصية و العزم عليها معصية يغفرها الله للمؤمنين؛ (2)نيت گناه و تصميم بر ارتكاب آن، گناه و معصيت است (لي) خداوند مؤمنان را در اين باره ميبخشد. (3)

بنابراين مؤمن همواره بايد سعي كند خانه از آلودگي بازدارد؛ حدرمت حريم دل را محترم بشمارد و از ورود سارقان حريم شكن به داخل حرم الهي، جلوگيري نمايد تا بتواند آن را در معرض نسيم رحمت الهي و تجلي نور سعادت قرار دهد تا در دنيا و آخرت سعادتمند شود و اين نكته را نيز توجه داشته باشد كه اگر چه فكر گناه و معصيت، مورد آمرزش الهي واقع ميشود، اما در بسياري از مواقع، فكر گناه و معصيت، ناخودآگاه انسان را به عمل ميكشاند و تنها در مرحله فكر باقي نميماند. پس انسان در هر حال بايد سعي كند كه فكر گناه را نيز به ذهن خود راه ندهد.

پينوشتها:

1 - محمدي ري شهري، ميزان الحكمه، ج 4، ص 3415.

2 - بحارالانوار، ج 66، ص 39.

3 - علامه طباطبايي،تفسيرالميزان، ج2، ص607 - 612؛ تفسيرنمونه، ج2، ص291 - 292؛ بحارالانوار،ج 68، ص 251.